Umowę o pracę lub umowę współpracy może wskazywać przyszły termin rozpoczęcia pracy lub współpracy. Może zatem być tak, że pracownik jest jest jeszcze zatrudniony u dotychczasowego pracodawcy, ale już podpisuje kolejną umowę o pracę z odroczonym terminem rozpoczęcia pracy. Ten odroczony termin rozpoczęcia pracy zaplanowany został na datę następującą po dacie zakończenia pracy u obecnego pracodawcy. 

Skoro można mieć podpisane dwie umowy o pracę (jedną obecną i jedną z odroczonym terminem rozpoczęcia pracy), to po co w ogóle podpisywać umowy przedwstępne?

Stosowanie umowy przedwstępnej będzie przydatne w przypadku, gdy bieżąca umowa kandydata zawiera zakaz zawierania umów o pracę lub współpracy w trakcie obowiązywania umowy. Tego rodzaju zakazy stanowią zazwyczaj część zapisów zakazujących działań konkurencyjnych. Stosowanie takich zapisów jest dozwolone zarówno w umowach o pracę i współpracy.

Omawiając temat zakazu konkurencji należy podkreślić, że zakaz ten może być uregulowany na różnorodne sposoby. Zakaz konkurencji może zabraniać pracownikowi m.in.:

• wykonywania pracy lub usług;
• podpisywania umów o pracę lub współpracy;
• podpisywania jakichkolwiek umów, których celem jest podjęcie pracy lub współpracy.

Powyższe trzy przykładowe ograniczenia nie wyczerpują wszystkich możliwości i należy zawsze dokładnie przeanalizować treść konkretnych zapisów aby ustalić ich konsekwencje i podjąć odpowiednią decyzję co do dalszych kroków.

Odnosząc się do powyższych przykładów, umowa przedwstępna będzie odpowiednia do zastosowania w przypadku, gdy bieżąca umowa kandydata zabrania podpisywania umów o pracę lub współpracy. Umowa przedwstępna nie jest umową o pracy lub współpracy. Jej zawarcie nie złamie tak sformułowanego zakazu konkurencji.

Podsumowując trzy wskazane powyżej rodzaje zapisów o zakazie konkurencji:

• zakaz wykonywania pracy lub usług – jeśli w zakazie mówi się jedynie o “wykonywaniu” pracy lub “świadczeniu” usług, wówczas nie ma zakazu podpisywania umów, które zobowiązują do pracy lub do świadczenia usług w przyszłości. Można zatem podpisać umowę pracy lub współpracy z odroczonym terminem rozpoczęcia jej wykonywania, który to termin powinien zapaść po upływie okresu obowiązywania zakazu konkurencji. 
• zakaz podpisywania umów o pracę lub współpracy – nie można podpisać umowy pracy lub współpracy; można podpisać umowę przedwstępną, ponieważ nie jest to definitywna (przyrzeczona) umowa o pracę lub współpracy. 
• zakaz podpisywania jakichkolwiek umów, których celem jest podjęcie pracy lub współpracy. W takim wypadku nie można podpisać ani umowy przedwstępnej ani umowy o pracę lub o świadczenie usług; można natomiast podpisać list intencyjny, ponieważ list intencyjny nie jest umową i nie zawiera elementu obligacyjnego, tj. wiążącego zobowiązania do zawarcia określonej umowy o pracę lub współpracę.

Umowa o pracę pod warunkiem?

Jest jeszcze jedna sytuacja, w której nie możemy zastosować umowy o pracę (nie dotyczy to umów współpracy) i warto wówczas zastosować przedwstępną umowę pracy. Chodzi o zawarcie umowy pod warunkiem. Kodeks pracy zabrania zawierania umów o pracę pod warunkiem.

Przykład: 

Pracodawca, firma z branży IT, stara się o zlecenie na stworzenie aplikacji. Do realizacji tego zlecenia pracodawca będzie potrzebował dodatkowego pracownika i już wyłonił kandydata na to stanowisko w toku procesu rekrutacyjnego. Pracownik i pracodawca chcą potwierdzić wolę współpracy w formie umowy. Pracodawca chce jednak uzależnić możliwość zatrudnienia kandydata od tego, czy zlecenie na stworzenie aplikacji zostanie rzeczywiście otrzymane. Pracodawca cały czas stara się o to zlecenie, ale nie wie, czy te starania przyniosą oczekiwany rezultat. Jeśli pracodawca zlecenia nie otrzyma, to nie będzie miał również pracy dla kandydata.

W powyższej sytuacji może przyjść do głowy pomysł na podpisanie umowy o pracę pod warunkiem zawieszającym otrzymania zlecenia na stworzenie aplikacji. Warunek działałby tak, że po podpisaniu umowy o pracę stosunek pracy nie jest jeszcze nawiązany. Nawiązanie stosunku pracy nastąpi dopiero w chwili ziszczenia się warunku, jakim jest otrzymanie zlecenia na napisanie aplikacji.

Rozwiązanie wydawałoby się sensowne – obie strony wszystko uzgodniły, podpisały umowę i ze startem pracy czekają już tylko na zlecenie udzielone pracodawcy przez swojego klienta. Niestety takie rozwiązanie jest zabronione przez kodeks pracy. Kodeks pracy zabrania zawierania umów pracy pod warunkiem.

Z pomocą przychodzi umowa przedwstępna, w której zawrzemy wskazany warunek. Zgodnie z takim warunkiem zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej powstałoby wyłącznie pod warunkiem, że pracodawca otrzymałby zlecenie od swojego klienta.

Powyżej wskazałem tylko kilka przykładowych sytuacji zastosowania umów przedwstępnych i listów intencyjnych. W rzeczywistości każdy przypadek może być inny. Raz jeszcze podkreślam, że zawsze należy sprawdzić zapisy obowiązujących umów, zbadać interesy i zamiary stron i podjąć przemyślaną decyzję co do tego, czy w ogóle chcemy składać jakiekolwiek oświadczenia woli (list, umowa), a jeśli tak, to o jakiej treści.

Napisz do mnie, jeśli masz jakiekolwiek uwagi do tego poradnika lub pomysł na uzupełnienie jego treści.