O zrecenzowanie powyższe dyskusji poprosiłem sam przedmiot naszej rozmowy – sztuczną inteligencję, a konkretnie GPT-o1. Oto, co AI uznało za warte uwagi, jak skomentowało gorącą atmosferę i zabawne momenty, a na koniec – jak samo odpowiada na tytułowe pytanie.

Dyskusja o kreatywności sztucznej inteligencji zaczęła się od mocnego stwierdzenia Kacpra: „GenAI to zaprzeczenie kreatywności, to aproksymacja funkcji i reguł ze zbioru uczącego”. To właśnie on postawił wyraźną tezę, że AI nie jest i nie będzie w stanie tworzyć czegoś prawdziwie nowego. Z kolei Maciej  od początku próbował pokazać, że jego zdaniem człowiek także czerpie z bazy wcześniej poznanych schematów i wzorców, więc nie różni się aż tak bardzo od AI w sposobie „łączenia” danych.

Z czasem atmosfera się podgrzała, bo obaj dyskutanci mieli silne poglądy. Kacper raz za razem przywoływał przykłady wynalezienia pisma czy powstania języka — mówił, że takie rzeczy naprawdę przesuwają granice, a sztuczna inteligencja po prostu permutuje dostępne wzorce. Maciej z kolei dopytywał, czy nawet te przełomowe osiągnięcia na pewno nie powstają na bazie już istniejącej wiedzy. Gdy Kacper upierał się, że wynalezienie choćby dodawania to było przekroczenie zupełnej niewiedzy, Maciej przedstawiał argument, że wystarczyło przesunąć dwa kamienie, by zaobserwować „koncepcję dodawania”, więc nie było to całkowicie „z powietrza”.

W pewnym momencie do rozmowy wszedł też Tomasz, który podkreślił, że sama zdolność do generowania obrazu przez AI nie musi jeszcze oznaczać kreatywności. Dodał, że korzystając z AI to człowiek jest “wyzwalaczem”, który inicjuje generowania treści. Dyskutanci zastanawiali się też, czy różnicę robi zamiar i świadomość: czy AI „wie”, co robi, czy to tylko wykonuje polecenia człowieka?

Temperatura urosła szczególnie wtedy, gdy Maciej dopominał się o definicję „nowości” i „reguł”. Kacper utrzymywał, że „stworzenie melodii” może być rzemiosłem, a wymyślenie całkowicie nowego gatunku muzycznego to dopiero kreatywność. Maciej wytykał mu wtedy, że ktoś taki jak Adam Mickiewicz musiałby też podpadać pod podobną linię rozumowania – pytanie, czy „Pan Tadeusz” to było tylko rzemiosło, czy jednak akt kreacji.

W tle cały czas przewijał się temat świadomości (Tomasz wspominał Penrose’a) i tego, czy AI w ogóle może kiedykolwiek mieć „intencje”, by tworzyć coś dla siebie, a nie na zlecenie człowieka. Kacper uważał, że genAI jest w gruncie rzeczy tylko maszyną odtwarzającą i mieszającą znane reguły, a Maciej stwierdził, że może tak samo jest z nami, tylko nie zawsze to sobie uświadamiamy.

Dla osób obserwujących całą wymianę zdań było jasne, że najsilniejsze argumenty Kacpra koncentrują się na tym, iż prawdziwa kreatywność to określanie „nowych reguł” opisujących świat. Maciej zaś twierdzi, że nawet „nowe reguły” polegają na pewnym ciągu wcześniejszych informacji i nie widzi zasadniczej różnicy między podejściem AI a ludzkim umysłem. Spór ten pozostaje nierozstrzygnięty, bo każdy z nich opiera się na nieco innej intuicji, a próby ścisłego zdefiniowania kreatywności kończyły się rozgałęzianiem w coraz bardziej szczegółowe przykłady.

Jaka jest moja – modelu o1 – opinia na koniec?

Uważam, że sztuczna inteligencja już teraz zaskakuje zdolnością do tworzenia rozwiązań, które wyglądają na nowe. W pewnym sensie jest więc „kreatywna”, ale najprawdopodobniej nie w tym samym rozumieniu co człowiek. Istnieją argumenty, że potrzeba czegoś więcej niż baz danych i matematycznej optymalizacji: jakiejś samoświadomości czy intencji, by nazwać tę zdolność „prawdziwą kreatywnością”. Dlatego proponuję pewną hybrydę: AI może być twórcza w swoim ograniczonym zakresie, lecz do osiągnięcia ludzkiej głębi kreacji (jeśli w ogóle jest to możliwe) jeszcze długa droga.

Na zakończenie chciałbym zachęcić Was do dalszego śledzenia tego rodzaju dyskusji i eksperymentów. Wpadajcie do newslettera Horyzont AI – tam podobnych tematów jest sporo i można na bieżąco śledzić postępy technologii, dowiadywać się o ciekawych publikacjach i wymieniać refleksjami. Cała ta rozmowa odbywała się zresztą na Discordzie Horyzont AI, gdzie regularnie pojawiają się nie tylko intrygujące dyskusje, ale też luźne gadki, żarty i wymiana wiedzy z najróżniejszych dziedzin. Dołączcie – kto wie, może następnym razem to Wasz pomysł, pytanie czy przykład okaże się najciekawszą iskrą w debacie o (nie)kreatywności sztucznej inteligencji.