Jedną z najbardziej oczywistych i jednocześnie najbardziej rewolucyjnych konsekwencji zmian, będzie konieczność wprowadzenia dochodu gwarantowanego. Aby zachować jakąś formę kapitalizmu, który z pewnością będzie musiał przejść wielką przemianę, niezbędny będzie wciąż obrót towarów i usług oraz system płatniczy. Skoro jednak pieniędzy nie będzie dostarczała praca, to będzie musiało dostarczać je państwo. Eksperymenty z dochodem gwarantowanym są już przeprowadzane, z czasem eksperymenty zamienią się w konkretne wdrożenia. Zmiany społeczne i ekonomiczne z pewnością będą burzliwe, ale na ich przeprowadzenie będzie kilkadziesiąt lat. Mam nadzieję, że obejdzie się bez kolejnych wojen.

Po pierwsze nie można mieć całkowitej pewności co do tego, jak rozwinie się przyszłość. Choć wątpię w taki scenariusz, to wyobrażam sobie możliwość pojawienia się na przykład prawnych ograniczeń stosowania automatyzacji, które nie dopuszczą do zwolnienia ludzi z obowiązku pracy. Teoretycznie mogą też pojawić się wojny lub inne kataklizmy, które zatrzymają rozwój sztucznej inteligencji, lub wręcz cofną nas w ogólnym rozwoju cywilizacyjnym.

Zakładając jednak, że wizja braku potrzeby ludzkiej pracy się ziści, czy można już dziś się do tego przygotować? W szczególności czy można przygotować do tego nasze dzieci?

Myśląc o dzieciach, myślimy o ich edukacji. Niestety jakiekolwiek faktyczne zmiany w edukacji, choćby tak oczywiste, jak poprawa jej jakości i dostosowanie do bieżących potrzeb, jest wielkim problemem. Nauczyciele zarabiają niewiele, a część z nich nie nadaje się do swojej pracy. O tym problemie pisałem w artykule Zarządzanie zasobami ludzkimi zaczyna się od wychowania naszych dzieci. Osobiście właśnie w sztucznej inteligencji upatruję szansę, na prawdziwy skok jakości edukacji.

Inne kwestia to fakt, że człowiek coraz bardziej integruje się z technologią. Kiedyś klikaliśmy w Google, Wikipedię, Mapy, dziś zaczynamy rozmowiać z ChatGPT. W przyszłości, dzięki takim technologiom jak Neuralink, medium komunikacji ze sztuczną inteligencją będą po prostu nasze myśli. AI stanie się wówczas częścią naszej własnej pamięci i naszego własnego intelektu. 

Edukacja podstawowa będzie wciąż niezbędna, ale co z poziomem średnim i wyższym? Jeśli dostęp do wiedzy i rozwiniętej inteligencji będzie tak łatwy, to czy leniwi z natury ludzie będą chcieli w dalszą naukę wkładać wysiłek?

Co zatem będzie robić moja dziś 4-letnia Zosia, gdy będzie dorosła? Mam nadzieję, że będzie realizowała swoje pasje i nie będzie musiała dbać o to, czy ktoś te pasje podziela i za nie płaci. Widzę tu szansę na rozkwit cywilizacji, a nie tylko na jej zagładę. Ktoś mógłby się zdziwić, że będąc w pełni zaangażowany w rozwój systemu ATS Element, wiążę nadzieję z technologią, która uczyni wszystkie systemy rekrutacyjne zbędnymi. Droga do tego będzie płynna i rozciągnięta w czasie. Niech technologia wspiera nas w tym przejściu i niech Element wspiera wszystkich rekruterów tak długo, jak długo będą istnieć procesy rekrutacyjne.