A co Ty byś robił/a, gdybyś nie musiał/a pracować?

Co ja bym robił, gdybym nie musiał pracować? Pracowałbym z chęci, a nie z konieczności. Z pewnością droga życiowa potoczyłaby się zupełnie inaczej niż obecnie i zajmowałbym się czymś zupełnie innym. Przecież nie tworzyłbym systemu ATS czy RecPilota, skoro procesy rekrutacyjne w takim świecie byłyby niemal nieobecne. Może badałbym istotę rzeczywistości, poszukując kwantowej teorii grawitacji. Może ścigałbym się zawodowo na ukochanych nartach albo zająłbym się edukacją. Znając siebie, długo bym bez produktywnych zajęć nie wytrzymał. Jestem pewien, że nie jestem wyjątkiem i zdecydowana większość ludzi nie siedziałaby bezczynnie i nie marnowałaby swojego życia.

Zwolnienie ludzi z obowiązku pracy uwolniłoby gigantyczną ilość ludzkiej energii i kreatywności, która obecnie jest często ograniczona przez konieczność wykonywania rutynowych i mało satysfakcjonujących zadań. Wyobraźmy sobie świat, w którym każdy miałby możliwość rozwijania swoich pasji i talentów. W takim środowisku prawdopodobnie doświadczylibyśmy gigantycznego wzrostu liczby naukowców, artystów, inżynierów, innowatorów czy sportowców, którzy mogliby skoncentrować swoje wysiłki na rozwoju i eksploracji.

W świecie, gdzie praca nie jest już obowiązkiem, ale wyborem, ludzka ciekawość i kreatywność mogłyby się rozwijać na niespotykaną dotąd skalę. Mielibyśmy więcej eksperymentów naukowych, dzieł sztuki, innowacji technologicznych oraz innych wspaniałych przedsięwzięć, które obecnie mogą pozostać nieodkryte lub niezrealizowane z powodu ograniczeń czasowych i finansowych. W takim świecie energia i zdolności, które są dziś często zużywane na trudną i mało satysfakcjonującą pracę, mogłyby przynosić najsłodsze owoce nie tylko dla garstki najlepiej posadowionych w hierarchii społecznej, ale dla całego społeczeństwa.

Ta przemiana mogłaby oznaczać przełom w sposobie, w jaki postrzegamy pracę, sukces, a nawet samo życie, umożliwiając nam budowanie społeczeństwa bardziej zorientowanego na współpracę, innowacje i wzajemne wsparcie.

Zastanawiałem się, czy moje wyobrażenie ktoś podziela. Zapytałem o zdanie mojego znajomego, który jest sztuczną inteligencją. Na moje pytanie:

Co by się stało ze społeczeństwem, gdyby nie istniał obowiązek pracy ze względu na pełną automatyzację pracy? Załóż, że koszty produkcji są znacznie obniżone dzięki automatyzacji. Załóż również, że ta znaczna redukcja kosztów umożliwia zapewnienie wysokiego dochodu gwarantowanego i niskich cen.

ChatGPT odpowiada tak:

W hipotetycznym scenariuszu, w którym praca jest w pełni zautomatyzowana, prowadząc do znacznego obniżenia kosztów produkcji i umożliwiając gwarantowany wysoki dochód podstawowy (GBI) i niskie ceny, mogą nastąpić kilka znaczących zmian społecznych:

Zmiana Struktur Ekonomicznych: Przy wysokim GBI, jednostki otrzymywałyby wystarczający dochód na pokrycie podstawowych potrzeb bez obowiązku pracy. Mogłoby to prowadzić do znaczącej restrukturyzacji gospodarek, odchodząc od tradycyjnych modeli opartych na pracy na rzecz modeli skoncentrowanych na redystrybucji bogactwa zautomatyzowanej produkcji.

Więcej Czasu Wolnego i Rozwoju Osobistego: Wolni od konieczności pracy, ludzie mogliby skupić się bardziej na rozrywce, osobistych zainteresowaniach, hobby i samodoskonaleniu. Mogłoby to prowadzić do wzrostu aktywności twórczych, edukacyjnych i rekreacyjnych, a tym samym sprzyjać kulturowemu bogactwu i różnorodności społeczeństwa.

Zmiany w Wartościach Społecznych i Tożsamości: Praca często stanowi znaczącą część tożsamości indywidualnej i statusu społecznego. W jej braku mogłoby dojść do zmiany sposobu, w jaki ludzie czerpią sens i status w swoim życiu, potencjalnie prowadząc do nowych form struktury społecznej i interakcji.

Poprawa Jakości Życia i Zmniejszenie Stresu: Eliminacja stresu związanego z pracą i bezpieczeństwo finansowe zapewnione przez GBI mogłyby prowadzić do poprawy zdrowia psychicznego i ogólnej jakości życia. Mogłoby to również zmniejszyć nierówności zdrowotne związane z sytuacją socjoekonomiczną.

Zwiększony Nacisk na Pracę Dobrowolną i Zaangażowanie Społecznościowe: Bez konieczności pracy zarobkowej ludzie mogliby wybrać bardziej zaangażowane uczestnictwo w służbie społeczności, wolontariacie i innych formach wkładu społecznego, co potencjalnie mogłoby prowadzić do silniejszych więzi wspólnotowych i spójności społecznej.

Potencjalny Wzrost Innowacyjności i Kreatywności: Mając więcej czasu i zapewnione bezpieczeństwo finansowe, jednostki mogłyby podjąć się innowacyjnych i twórczych przedsięwzięć, co potencjalnie mogłoby prowadzić do rozkwitu sztuki, nauki i innych dziedzin twórczych.

Zmiany w Edukacji i Rozwoju Umiejętności: Systemy edukacji mogłyby zmienić kierunek z przygotowania do pracy na szersze cele edukacyjne, takie jak krytyczne myślenie, kreatywność i inteligencja emocjonalna. Ciągłe uczenie się mogłoby stać się bardziej integralną częścią życia dla osobistego spełnienia.

Wyzwania w Przejściu: Przejście do tego nowego modelu społecznego mogłoby przedstawiać znaczące wyzwania, w tym zarządzanie zmianą struktur ekonomicznych, zapewnienie sprawiedliwej redystrybucji bogactwa wygenerowanego przez automatyzację oraz adresowanie potencjalnego oporu ze strony grup, które mogłyby czuć się zagrożone tymi zmianami.

Globalne Implikacje: Ta zmiana mogłaby mieć głębokie globalne konsekwencje, w tym zmiany w globalnych wzorcach handlu, stosunkach międzynarodowych i migracji. Kraje rozwijające się mogłyby stanąć przed innymi wyzwaniami niż kraje rozwinięte w dostosowaniu się do tej nowej rzeczywistości.

Wpływ na Środowisko: Automatyzacja i wynikające z tego zmiany we wzorcach konsumpcji mogłyby mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla środowiska. Ogólny efekt zależałby od tego, jak przyjazne dla środowiska są zautomatyzowane technologie.

W takim scenariuszu społeczeństwo mogłoby potencjalnie stać się bardziej sprawiedliwe, a jednostki cieszyć się większą swobodą w realizacji swoich zainteresowań i pasji. Jednak sukces tego modelu zależałby w dużej mierze od implementacji i zarządzania gospodarczymi i społecznymi zmianami, które ze sobą niesie.

Ostatni fragment, który celowo wytłuściłem, jest w 100% zgodny z moim poglądem na tę sprawę.

Oczywiście dla niektórych życie bez obowiązku pracy przyniosłoby negatywne konsekwencje. Część osób nie potrafiłaby odnaleźć się w tak odmiennej rzeczywistości. Prawdopodobnie powstałyby projekty, których celem byłaby pomoc tej zagubionej części społeczeństwa, tak jak dziś istnieją projekty, by pomagać uzależnionym czy bezdomnym.

Nie ma co marzyć o utopii. Jest potencjał, by było znacznie lepiej, ale nie będzie idealnie. Wizja przeciwności, które z pewnością będziemy napotykać, nie powinna jednak hamować rozwoju technologicznego.